تفکر قالبی ریشه نژاد پرستی

تفکر قالبی یا استریوتایپ، با تفکری گفته می‌شود که یک خصوصیتی را به تمام اعضای یک گروه بسط می‌دهند.

تا حالا بارها عبارات زیر را گفتیم:

زن‌ها ….. هستند/ همه مردها ….. هستند / تهرانی‌ها ….. هستند و …

چرا همچین طرز فکری داریم؟

این یکی دیگر از خطاهای روانشناختی است که استریوتایپ (تفکر قالبی) نام دارد.

بر اساس استریوتایپ، ما بر اساس یک موضوع ( مثلا رنگ پوست یا جنسیت یا شهر محل زندگی و …) حکم کلی برای تمام افراد مشترک در آن موضوع صادر می‌کنیم.

در حالی که این ۲ موضوع (عضویت در آن گروه و آن حکم) ارتباط منطقی باهم ندارند.

این یکی از بزرگترین خطاهای شناختی انسان است که متاسفانه در مواردی به نژادپرستی منجر می‌شود.

البته استریوتایپ با اثر هاله‌ای متفاوت است.

در اثر هاله‌ای یک شخص بر اساس ظاهر یا رفتارهای دیگرش قضاوت می‌شود.

ولی در این مدل تفکر، به اشخاص مربوط به یک موضوع خاص، برچسب زده می‌شود.

تفکرات قالبی رایج

بسیاری از تفکرات قالبی به‌صورت رایج در زندگی ما درآمده است:

اظهار نظر در مورد رانندگی خانم‌ها(در حالی که بسیاری از خانم‌ها در مسابقات رانندگی شرکت می‌کنند و مقام‌های بالایی دارند.)

اندازه موی کوتاه برای آقایان و موی بلند برای خانم‌ها!

مرد گریه نمیکنه!

تفکر راجع‌به اینکه فوتبال(یا خیلی از رشته‌های ورزش) مردانه هستند!

تفکر راجع‌به خسیس بودن برخی از قومیت‌ها

برچسب باهوش یا کم‌هوش زدن به اهالی یک شهر

برچسب زدن به دارندگان یک خودرو (برچسب مثبت یا منفی)

نمونه دیگر بیان کردن خساست یا دست‌و‌دل‌بازی افرادی که در یک شغل هستند!

و حتی متاسفانه اظهار نظر راجع‌به افرادی که از کشورهای دیگر به ایران مهاجرت می‌کنند.

در بسیاری از کشورها این موارد حتی برای رنگ پوست هم به‌کار می‌رود که نمونه‌های آن‌را به‌وفور شنیدیم.

یکی از تفکرات قالب بسیار رایج در مورد مسائل آموزشی این است:

این کارها در ایران جواب نمیده یا توی ایران نمیشه کاری کرد یا توی ایران نمیشه پیشرفت کرد.

متاسفانه بارها خودمان را با امثال این تفکرات قالبی، گول زدیم و بقیه را قضاوت کردیم.

چطور از این خطا دوری کنیم؟

یکی از مهم‌ترین عوامل برای رفع هر مشکل یا خطایی، آگاهیی است.

خیلی وقت‌ها ما کارهایی انجام می‌دهیم یا قضاوت‌هایی می‌کنیم که خیلی نسبت به‌آن‌ها آگاه نیستیم.

حالا که خطای استریوتایپ را شناختیم، بهتر است قبل از اینکه راجع‌به هر گروهی که خواستیم اظهار نظر کنیم کمی تفکر کنیم.

با خود بررسی کنیم الان من در حال تکرار تفکرات قالبی، که از کودکی یاد گرفتم، هستم یا نه.

یکی از بهترین تکنیک‌ها برای این کار تکنیک ۳ ثانیه است.

با این روش ما در حد ۳ ثانیه فکر می‌کنیم آیا این ۲ موضوع به‌هم مرتبطند؟

آیا الزام داره که همه آقایون موهای کوتاه داشته باشند؟

آیا الزام داره هیچ مردی گریه نکنه؟

یا حتما باید خانم‌ها آشپزی کنند؟

و …

به این ترتیب از خیلی از قضاوت‌های اشتباه و رایج دور می‌شویم و می‌توانیم بهتر فکر کنیم.